[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tuj�. Za czasów biskupa Lamberta, który z królewiczem Emerykiem mia� nieS� z Kielc drze-
wo Krzy�a Rwi�tego na �ysiec, by� to, zapewne, korzenisty i pe�en wybojów szlak wSród
puszczy. W miejscu, gdzie dziS stoi klasztor Swi�tej Katarzyny, drogi rozwidlaj� si�: jedna
d��y w stron� Bodzentyna, a Slad drugiej wdziera si� na sam� gór� �ysic�. I dziS jeszcze
mo�na rozpozna� w lesie kierunek drogi, id�cej w zakosy ku szczytowi góry, a póxniej jej
grzbietem a� do Swi�tego Krzy�a na �yScu. W tym rozwidleniu dróg od niepami�tnych cza-
sów sta� jakiS dom dla pielgrzymów9) oraz kaplica. Tutaj tak�e musieli si� przytuli� eremici
Swi�tokrzyscy. Wyraz emeryci w podaniu mnicha Bonifacego Szepi�skiego jest najwyrax-
niejszym b��dem przepisywacza. Nie mog�o by� emerytów w klasztorze Swi�tokrzyskim,
gdzie w wieku XIV by�o wszystkiego dziesi�ciu zakonników, a najwy�szy ich zast�p dosi�-
ga� w wieku XV do liczby dwudziestu. Darowizna Macieja z Pyzdr mówi o domu i koSciele.
75
Istnia� wi�c tutaj w ko�cu pi�tnastego wieku niewielki koSció� i klasztor. W miejscu tak dzi-
kiem i nara�onym na napady zbójów Swi�tokrzyskich eremici byli w ka�dej chwili gotowi
na Smier�, to te� za patronk� sw� obrali m�czennic� aleksandryjsk�, Swi�t� Katarzyn�, z trze-
ciego wieku po Chrystusie, któr� cesarz Maksencjusz kaza� zamordowa� ko�em, naje�onym
no�ami, a gdy to ko�o samo si� rozprys�o, mieczem Sci�� kaza�. �e miejsce to, jako siedlisko
pustelników, od najdawniejszego czasu mia�o kult dla Swi�tej Katarzyny, Swiadczy utrzyma-
nie nazwy ca�ej okolicy przez Bernardynów, gdy im koSció� i klasztor podarowano. Inna wer-
sja, podana przez ��towskiego, zaznacza, i� pustelni� u Sw. Katarzyny pod Bodzentynem
za�o�y� Wac�aw Polak Jest to potwierdzenie wiadomoSci, i� pustelnia w tym miejscu istnia�a
od dawien dawna i nosi�a miano Swi�tej Katarzyny. Po przybyciu do Polski Jana Kapistrana,
ucznia i przyjaciela Sw. Bernardyna Sene�skiego, po rozszerzeniu si� niezwyk�ym kultu reli-
gijnego zw�aszcza w kierunku zakonnym, biskup krakowski Jan Rzeszowski, w�aSciciel �ysi-
cy i lasów tej cz�Sci kraju, zmurowa� koSció� u Swi�tej Katarzyny i odda� go Bernardynom,
którzy wystawili sobie klasztor, a drog� od siebie na �ys� gór� wyr�bali. Opat Maciej z ca-
�ym zakonem bernardy�skim zawi�za� filadelfi�, czyli uczestnictwo zas�ug duchownych 10).
Wywód o dawnoSci pustelni Swi�tej Katarzyny pod �ysic� i ��cznoSci z klasztorem Swi�tego
Krzy�a na �yScu wydawa� mi si� koniecznym ze wzgl�du na Kazania Swi�tokrzyskie zna-
lezione w bibliotece petersburskiej przez prof. dra Aleksandra Br�cknera. W obszernym ob-
jaSnieniu tekstu tych kaza� uczony badacz z ostro�noSci� zaznacza: Rysów jakichkolwiek,
maluj�cych spo�ecze�stwo, w którym si� obraca autor kaza� nie przytacza: lakonicznoSci jego
tekstu, pisanego nie odpowiada�yby wycieczki i docinki, jakie w kazaniach gniexnie�skich
znajdujemy, Nie umiem te� nic powiedzie� o osobie, - mo�e to by� ksi�dz Swiecki, bo nic na
mnicha nie wskazuje, - ani o miejscu, w którym przepowiada� (!) s�owo bo�e 11).
Ks. Józef Gacki w swej ksi��ce o klasztorze �ysogórskim pisze o ubytkach z biblioteki tego
zgromadzenia: Pierwszy Za�uski, co tylko mog�o by� rzadszego, sobie przyw�aszczy�. R�-
kopiSmienna kronika klasztoru Sw. Krzy�a z XIII wieku przesz�a mi�dzy innymi w jego po-
siadanie. Czacki przy pomocy Go��biowskiego i Juszy�skiego, a Ossoli�ski za spraw� Lin-
dego potworzyli znakomite zbiory z bibliotek, mianowicie klasztornych . Prof. Aleksander
Br�ckner zaznacza w przedmowie do tekstu kaza� w Pracach filologicznych : Z bogatej bi-
blioteki klasztoru Piastowskiego przeniesiono r�kopisy do biblioteki uniwersytetu warszaw-
skiego, a st�d przewieziono je po roku 1831 do Petersburga. W roku 1831 skatalogowa� ten
r�kopis, jak wszystkie inne uniwersytetu warszawskiego, �. Go��biowski . R�kopis, w któ-
rym znalezione zosta�y kazania, nosi� tytu� Codices latini theologici . Na paskach pergami-
nowych, podk�adanych we Srodku ka�dego z papierowych zeszytów tego kodeksu pod sznu-
rek, by ten papieru nie nadwer�y�, prof. A. Br�ckner spostrzeg� wyrazy polskie, pisane nie-
zwyk�� ortografi�. Wyj�to osiemnaScie owych pasków, z których trzynaScie tworzy jedn� kart�
podwójn�, a pozosta�e pi�� doln� po�ow� drugiej karty podwójnej. Jedna ze stronic pergami-
nowych kodeksu zawiera notatk� historyczn� o wybudowaniu w roku 1411 w koSciele Swi�-
tokrzyskim o�tarza przez opata Micha�a. Nie rzemieSlnik w mieScie oprawia� ów kodeks - (w
wieku XV12) - lecz braciszek zakonny, wi�c w klasztorze Swi�tokrzyskim ow� kart� poci�to
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
