[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ona przeciwstawiać się mu, gdy zachodzi tego potrzeba, oraz prze
alnego" i idei zbiorowych. Według Freuda wiele idei zbiorowych
kształcać to środowisko. Zrodowisko też nie jest pojmowane jako
tworzy grupa społeczna, a poszczególni członkowie przejmują je.
jednolite i stabilne. Między grupami istnieją różne relacje rodzące
"Ja idealne" jednostki bierze swą siłę ze zbieżności z "ja idealnym"
konflikty. Dotyczą one różnych kultur, subkultur, rozmaitych syste
grupy. Proces socjalizacji to dochodzenie do braku rozdzwięku mię
mów wartości. Dla socjalizacji dziecka istotne jest istnienie konfliktu
dzy tym, co indywidualne i tym, co zbiorowe, między jednostką
na płaszczyznie ogólnej i indywidualnej. Każda jednostka, niezależ
a społeczeństwem. Jak pisze G. Gurvitch "...mentalność indywi
nie od wieku, jest członkiem różnych grup uznających odmienne,
dualna, mentalność interpersonalna i mentalność zbiorowa to trzy
także sprzeczne wartości. Musi więc aktywnie partycypować w pro
zjawiska totalnej psychiki"3*.
blemach tych grup i dokonywać wyboru. Wiąże się to z dynamizo
Mechanizmy opisane przez Freuda można uznać za istotne ele
waniem stosunków interpersonalnych i kształtowaniem osobowości.
menty procesu socjalizacji: sublimacja, identyfikacja, internalizacja.
Dziecko jest w stałej interakcji ze środowiskiem społecznym.
Sublimacja polega na kierowaniu energii instynktowej, która
Dzięki interakcjom przejmuje sposoby życia oraz wartości. Socja
nie może być użyta do zaspokajania zakazanych dążeń instynkto
lizacja jest procesem, w trakcie którego jednostka przez całe życie
wych, na aktywność innego rodzaju, akceptowaną bądz pożądaną
przyswaja i interioryzuje elementy socjokulturowe swojego środo
społecznie.
wiska, włączając je w strukturę swojej osobowości. W takim ujęciu
Sublimacja ma więc doniosłe znaczenie dla adaptacji społecz
socjalizacja stanowi kluczowe pojęcie w konstrukcji psychosocjologii
nej. Można nawet uznać, że cała kultura ludzka jest skutkiem subli-
dziecka, które jest widziane całościowo, jako jednostka psychobio-
macji. Identyfikacja i internalizacja sÄ… mechanizmami rozwojowymi,
logiczna i społeczna.
dzięki którym dziecko przyswaja normy i reguły postępowania oraz
Z. Freud czynnik społeczny uznał za potężną siłę rozwoju oso
bowości. Superego kształtuje się w wyniku nacisku otoczenia. Two- Cyt. za S. Lis, Proces socjalizacji..., op. cit., s. 15
50 51
postawy, przejmując je od rodzica własnej płci, z którym związane szenie się z rezerwą, unikanie "inności"), z drugiej zaś rekulturacja
jest uczuciowo. Na skutek tego traktuje je jak własne i może kie (dążenie do powrotu kultury rodzimej, częściowo zapomnianej i po
rować swym postępowaniem niezależnie od tego, czy jest aktualnie rzuconej).
kontrolowane czy też nie. Osłabienie mechanizmów kontroli formalnej i wewnętrznej,
Rolę kontaktów społecznych, zwłaszcza wczesnych z matką, wpływu osób znaczących, prowadzi do integracji z grupami więk
w kształtowaniu się osobowości podkreślali Z. Freud, A. Adler, szościowymi, izolowania i wycofywania z grup mniejszościowych
F. Alexander, E. Erikson. Ich prace zainspirowały liczne badania i w efekcie do ich dezintegracji. Jednakże jednostka wyposażona we
nad znaczeniem środowiska, zwłaszcza rodziny, dla rozwoju psy własną linię działania może regulować warunki i prowadzić dialog
chicznego i prawidłowego funkcjonowania jednostki w środowisku. tak, aby przynajmniej częściowo ją zachować i utrzymać.
W sytuacji, gdy proporcje między mikroświatem a makroświa-
Z powyższego wynika, że w ramach szeroko pojętej edukacji
tem ulegają wyraznemu przesunięciu na rzecz makroświata, przy
istotną rolę odgrywają, wzajemnie się uzupełniając i nakładając
słabo ukształtowanym mikroświecie, gdy większość zdarzeń w świe
na siebie, podstawowe elementy procesu socjalizacji i wychowania.
cie nie wywołuje naszego osobistego stosunku, wówczas jako pod
W regionie zróżnicowanym kulturowo jednostka uczestniczy
miot zanikamy. Gdy granice mikroświata są niejasne i niepełne,
równocześnie w kilku różnych zbiorowościach krzyżujących się ze
często przejawiamy tendencje do tego, by obronnie przyjmować do
sobą. Jej indywidualne cechy przejawiają się najczęściej w określo
niego to, co nam się wydaje istotne i ważne z makroświata, powo
nym kontekście społecznym, jednak zawsze winna mieć możliwość
dując jeszcze większą dyfuzję podmiotowości. Inną drogą jest wy
wyboru i decydowania o zakresie i stopniu korzystania ze swojego
cofywanie się, zamiana związków osobistych na związki formalne,
dziedzictwa kulturowego.
brak zaangażowania osobistego36.
Jednostka może identyfikować się jednocześnie z kilkoma gru
pami, do których przynależy. Internalizuje wartości i normy za
spokajające jej potrzeby z każdej z grup. Występuje tu równole
1.6. Problemy wychowania regionalnego na
gła internalizacja i częsta eksternalizacja wartości reprezentowa
pograniczu północno-wschodniej Polski
nych przez różne grupy. Zdaniem M. Novaka nie ma sprzeczności
W definiowaniu pojęcia "region" zwraca się uwagę na określone
między dążeniem do posiadania autonomicznej, indywidualnej oso
odrębności i specyficzne cechy. Wskazuje się na konkretne płasz
[ Pobierz całość w formacie PDF ]