[ Pobierz całość w formacie PDF ]
podstawowym poziomie. Klikając hiperłącza, użytkownik teleportuje
stworzone przez komputer, może powstać za pomocą kamery, może też
się" z jednego serwera na inny, z jednego miejsca w drugie. I jeśli nadal
być połączeniem tych dwu możliwości"46. Według tej definicji pojęcie
fetyszyzujemy teleobecność opartą na wideo, którą widzieliśmy w Titani-
teleobecności obejmuje dwie różne sytuacje - obecność" w syntetycznym
cu, dzieje się tak dlatego, że z trudem akceptujemy prymat przestrzeni
środowisku generowanym przez komputer (powszechnie nazywanym wir-
informacyjnej nad przestrzenią fizyczną w kulturze komputerowej. Ale
tualną rzeczywistością) i obecność" w rzeczywistym oddalonym miejscu
w rzeczywistości możliwość natychmiastowej teleportacji z jednego ser-
dzięki przesyłanemu na żywo obrazowi wideo. Scott Fisher, jeden z twór-
wera na drugi lub przeglądania dokumentów przechowywanych na róż-
ców opracowanego w NASA (National Aeronautics and Space
nych komputerach na całym świecie, dokonywane z jednego miejsca, jest
Administration) systemu Ames - pierwszego nowoczesnego systemu wir-
znacznie ważniejsza niż możliwość zdalnego wykonywania czynności
tualnej rzeczywistości - również nie rozróżnia obecności" w środowisku
w jednym miejscu.
generowanym przez komputer i rzeczywistym oddalonym miejscu. Opisu-
Teleobecność będzie omawiana w tym podrozdziale w powszechnie
je on system Ames w następujący sposób: Wirtualne środowiska systemu
akceptowanym, węższym znaczeniu tego terminu - jako możliwość wi-
Ames są syntetyzowane przy użyciu generowanych przez komputer trój-
dzenia i działania na odległość. I tak, jak skonstruowałem - jedną z wie-
wymiarowych obrazów lub zdalnie odczytywane dzięki sterowanym przez
lu możliwych - archeologię kompozytowania, tutaj chciałbym podać
użytkownika stereoskopowym kamerom wideo"47. Fisher używa terminu
- jedną z wielu możliwych - historyczną trajektorię, która prowadzi
wirtualne środowiska" w sposób bardzo szeroki, ograniczając równo-
do komputerowej teleobecności. Jeżeli kompozytowanie można rozpa-
cześnie użycie terminu teleobecność" do drugiej sytuacji: obecności"
trywać w kontekście innych technologii tworzenia nieistniejących rze-
w zdalnym miejscu48. Ja będę go używał w ten sam sposób.
czywistości, takich jak moda i charakteryzacja, malarstwo realistyczne,
Popularne media zbagatelizowały istnienie teleobecności" na korzyść
dioramy, wojskowe cele pozorne oraz wirtualna rzeczywistość, tele-
rzeczywistości wirtualnej. Na przykład fotografie systemu Ames były czę-
obecność można traktować jako przykład technologii reprezentacji wy-
sto publikowane jako ilustracja koncepcji ucieczki od przestrzeni fizycznej
korzystywanych do uaktywnienia działania, to znaczy do umożliwienia
widzowi manipulowania rzeczywistością przez reprezentacje. Innymi
46
przykładami technologii uaktywniających działanie są mapy, rysunki
Brenda Laurel, cyt. wg Rebecca Coyle, The Genesis of Virtual Reality, [w:] Future
Visions: New Technologies ofthe Screen, Phillip Hayward i Tana Wollen (red.), London,
architektoniczne, zdjęcia rentgenowskie. Wszystkie pozwalają użyt-
British Film Institute, 1993, s. 162.
47
kownikowi na działanie z pewnej odległości. Biorąc to pod uwagę, jakie
Fisher, s. 430.
48
Fisher definiuje teleobecność jako technologię umożliwiającą zdalnym operatorom
są nowe możliwości teleobecności w porównaniu z owymi starszymi
uzyskanie tak wielu zmysłowych bodzców, by wydawało im się, że naprawdę
technologiami? Wokół tego pytania zorganizowałem moje omówienie znajdują się w owym odległym miejscu i mogą w nim wykonywać różne zadania".
Scott Fisher, Visual Interface Environments, [w:] The Art of Human-Computer Interface
teleobecności.
Design, Brenda Laurel (red.), Reading, Mass., Addison-Wesley, 1990, s. 427.
> Lev Manovich > www.waip.com.pl
266 i język nowych mediów > operacje > 267
w świat generowany przez komputer. O tym, że na monitorze hełmu moż- pocisk wyposażony w kamerę na tyle dokładną, że możemy odróżnić
na też pokazywać obraz transmitowany z jakiegoś odległego miejsca, pra-
właściwy cel od celu pozornego. Możemy sterować lotem pocisku, uży-
wie się nie wspomina.
wając obrazu transmitowanego przez kamerę, możemy ostrożnie zbliżyć
A jednak z punktu widzenia historii technologii działania teleobec-
się do celu i - używając tego samego obrazu - zdetonować pocisk. Trze-
ność jest znacznie bardziej radykalna niż wirtualna rzeczywistość, czy
ba tylko ustawić kursor we właściwym miejscu na ekranie komputera
- szerzej - komputerowe symulacje. Zastanówmy się nad różnicami
i nacisnąć przycisk.
między nimi.
Tak jak wcześniejsze technologie tworzenia nieistniejących rzeczywi-
Obrazy-narzędzia49
stości, wirtualna rzeczywistość daje użytkownikowi złudzenie obecności
w symulowanym świecie. Do tego wirtualna rzeczywistość dodaje nową
Czy ten sposób używania obrazów jest nowy? Czy zaczyna się wraz z tele-
możliwość: pozwala użytkownikowi aktywnie zmieniać ten świat. Inny-
obecnością? Ponieważ jesteśmy przyzwyczajeni do rozpatrywania historii
mi słowy użytkownikowi dano kontrolę nad ową imitacją rzeczywistości.
przedstawień wizualnych zachodniej kultury w kategoriach iluzji, może się
Na przykład, architekt może modyfikować architektoniczne modele,
nam wydawać, że używanie obrazów do wywołania jakiegoś działania to
chemik - próbować różnych układów molekuł, kierujący czołgiem może
zjawisko zupełnie nowe. A jednak francuski filozof i socjolog Bruno Lato-
strzelać do innych czołgów. Ale za każdym razem modyfikacji ulegają tyl-
ur twierdzi, że niektóre obrazy zawsze funkcjonowały jako narzędzia kon-
ko dane przechowywane w pamięci komputera, użytkownik komputero-
troli i władzy - władzy rozumianej jako możliwość zarządzania zasobami
wej symulacji panuje nad wirtualnym światem, który istnieje tylko we-
w czasie i przestrzeni.
wnątrz komputera.
Jednym z przykładów obrazów-narzędzi analizowanych przez Latoura
Teleobecność natomiast pozwala użytkownikowi kontrolować nie tyl-
są obrazy perspektywiczne. Perspektywa ustanawia jednoznaczne relacje
ko symulacje, ale i samą rzeczywistość. Teleobecność daje możliwość ma-
wzajemne między przedmiotami i ich znakami. Możemy podążać od przed-
nipulowania oddaloną fizyczną rzeczywistością, w czasie rzeczywistym,
miotów do znaków (reprezentacji dwuwymiarowych), ale również od zna-
za pomocą obrazu tejże rzeczywistości. Ciało teleoperatora jest transmi-
ków do przedmiotów trójwymiarowych. Te relacje wzajemne pozwalają nie
towane w czasie rzeczywistym, w inne miejsce, gdzie może działać w je-
tylko na przedstawianie rzeczywistości, ale również na jej kontrolowanie50.
go imieniu - naprawiać stację kosmiczną, prowadzić badania pod wodą,
Na przykład, nie możemy bezpośrednio zmierzyć Słońca, ale potrzebujemy
bombardować bazy wojskowe w Iraku lub na terenie byłej Jugosławii.
tylko małej linijki, by zmierzyć je na fotografii (obrazie perspektywicznym
Zatem istotą teleobecności jest to, że jest ona antyobecnośdą. Nie par excellence)51. Nawet gdybyśmy mogli latać wokół Słońca, i tak byłoby le-
muszę być fizycznie obecny w jakimś miejscu, żeby w tym miejscu wpły- piej badać nie samo Słońce, lecz jego przedstawienia, które przywieziemy
wać na rzeczywistość. Lepszym terminem byłaby teleakcja. Działanie
na odległość. W czasie rzeczywistym.
49
Jestem wdzięczny Thomasowi Elsaesserowi za zasugerowanie terminu obrazy-
-narzędzia", a także za inne sugestie dotyczące podrozdziału Teleakcja.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]